Nieuwe regels voor het energieplafond: reken je niet rijk
Nu de regering de details van het prijsplafond voor gas en stroom heeft uitgewerkt, blijkt dat veel huishoudens hun berekeningen van de energiekosten voor 2023 in de prullenbak kunnen gooien.
Je dacht met je energieverbruik fijn beneden het jaarplafond van 1200 kuub gas en 2900 kwh stroom te blijven? Maak dan de berekening maar opnieuw. En wees niet verrast wanneer je alsnog honderden euro’s extra kwijt bent aan energiekosten.
Tot een paar dagen geleden gingen heel wat huishoudens ervan uit dat ze het energieverbruik van alle maanden bij elkaar op konden tellen. Bleven die jaartotalen voor gas en elektriciteit beneden de plafondhoeveelheden, dan zou een huishouden dus in heel 2023 gas en elektriciteit kunnen afrekenen tegen het lage tarief dat geldt beneden het plafond. Dat is voor elektriciteit € 0,40 en voor gas € 1,45.
Gevolgen voor jaarnota
Maar nu blijkt in de uitwerking van het energieplafond dat het kabinet het plafond over de maanden van het jaar heeft verdeeld. Het rekenmodel van het kabinet gaat dus niet uit van een maximumverbruik per jaar, maar van een maximumverbruik per dag, waaruit dan een maximumverbruik per maand volgt.
Het kabinet houdt zo rekening met een hoger energieverbruik in de winter en het lagere verbruik in de zomer. In de wintermaanden zijn de plafonds hoger dan in de zomer.
Dat heeft nogal gevolgen voor de jaarlijkse eindafrekening, vooral wanneer je die na de winter ontvangt, dus in april of mei. Dat zit zo. Stel je hebt tot en met maart 700 kuub gas verbruikt en je jaarnota loopt van 1 april tot 31 maart. In de rest van het jaar verbruik je 500 kuub.
Hoewel je met je jaarverbruik van 1.200 kuub gas niet boven het plafond uitkomt, zul je wel 132 kuub tegen de marktprijs moeten afrekenen. Met een markttarief van € 3,20 is het extra bedrag dat je dan op de jaarnota moet aftikken: 132 x (€ 3,20 – € 1,45 ) = € 231.
Ongunstig voor energiezuinige woning
Deze berekening is voor een doorsnee woning. Maar hoe ongunstig het kan uitpakken voor een energiezuinige woning, voorzien van warmtepomp en zonnepanelen blijkt uit de volgende berekening. Een gasaansluiting ontbreekt hier, de woning wordt volledig elektrisch verwarmd en verlicht.
Over het hele jaar genomen heeft zo’n woning een zeer laag stroomverbruik, maar in de koude wintermaanden en wanneer de zon niet schijnt is het stroomverbruik zeer hoog. We nemen ook weer een jaarperiode van 1 april tot en met 31 maart.
Ook dit huishouden blijft over het gehele jaar gerekend binnen het plafond. Op de jaarnota zal wel 1.114 kWh tegen een tarief van circa € 0,85 afgerekend worden. Dat komt neer op een extra bedrag van 1114 x (€ 0,85 – € 0,45) = € 445,60. Daar ga je met je investeringen in zonnepanelen en een warmtepomp.
Om het nog even ingewikkelder te maken: Hoe hier wordt omgegaan met het verrekenen (salderen) van de verbruikte stoom met de opgewekte stroom in de maanden voordat het energieplafond ingaat, is nog niet helder.
Zuinig zijn helpt niet
En stel je bent heel zuinig geweest en beneden de maandplafonds gebleven. Wat je over hebt mag je ook niet doorschuiven naar de periode na de datum van de eindafrekening. Of zoals in het laatste voorbeeld, dat wat je na 31 maart beneden het plafond blijft, kun je niet verrekenen met de maanden ervoor. Daar is immers de jaarnota al over opgemaakt.
Dit betekent voor veel huishoudens dat ze veel minder hebben aan het plafond dan ze aanvankelijk dachten. De overheid zei op basis van cijfers van het CBS dat 60 procent van de huishoudens volledig onder de verbruiksplafonds van 1200 kuub gas en 2900 kWh zou blijven, maar onder de nieuwe methodiek zal dat percentage huishoudens lager zijn.
Zelfde verbruik, meer betalen
Daar komt bij dat twee huishoudens die over alle maanden van het jaar beide even veel gas en stroom per maand verbruiken, elk een andere jaarafrekening zullen krijgen wanneer de datum waarop ze de jaarnota ontvangen, verschilt. Alleen wanneer de periode van de jaarnota samenvalt met een kalenderjaar merk je bij de jaarafrekening niks van de verdeling van het energieplafond over de maanden.
Nemen we nog even weer het laatste voorbeeld van de woningeigenaar die geïnvesteerd heeft in het energiezuinig maken van zijn woning en wiens contract loopt van 1 januari tot en met 31 december.
Nemen we nog even weer het laatste voorbeeld van de woningeigenaar die geïnvesteerd heeft in het energiezuinig maken van zijn woning en wiens contract loopt van 1 januari tot en met 31 december.
Dit leidt tot de merkwaardige situatie dat deze woningeigenaar evenveel stroom gebruikt als zijn ‘buurman’ in het voorbeeld erboven, maar hij hoeft niet de honderden euro's extra te betalen.
Meter uitlezen uitzetten
De nieuwe aanpassing op het prijsplafond zorgt voor veel onduidelijkheid. Op de website van de energiemaatschappijen staan veelal nog de teksten waarin geen rekening is gehouden met de aangepaste regels. Ook bijvoorbeeld de Vereniging Eigen huis informeert er op de site nog niet over.
Minister Jetten zei in een debat over het energieplafond dat de 'knip' met de jaarrekeningen echt niet anders kan, omdat de hele afrekening door de energiebedrijven is gebaseerd op jaarsystematiek.
Op Twitter doen suggesties de ronde om het uitlezen van de slimme meter door het energiebedrijf uit te zetten. Op die manier is het voor hen niet mogelijk maandverbruiken te registreren.
Ook is het nog een vraagteken hoe het maandverbruik van huishoudens met een 'ouderwetse' draaimeter gevolgd zal worden.
Lees verder onder de tabel
Volgens vergelijkings- en energie-expert Ben Woldring van Gaslicht.com zullen veel mensen teleurgesteld zijn wanneer ze de details van het prijsplafond voor hun eigen situatie doorrekenen.
Ben Woldring: ‘Het plan voor de prijsplafonds is heel snel tot stand gekomen, dat ging in een weekend tijd. Iedereen stond er van te kijken. Veel details waren toen nog niet ingevuld. Bijvoorbeeld de verrekening door de energiebedrijven, zodat die niet teveel winst zouden maken. Ook details over situaties bij verhuizing, overstappen of de gevolgen voor het moment van de jaarafrekening waren onduidelijk. Die zijn nu deels bekend geworden.’
‘Wij hebben wel even moeten studeren op wat het allemaal betekent. Uit onze analyse blijkt dat alleen huishoudens met een doorsnee energieverbruik van het prijsplafond profiteren. Veel mensen zullen met de invulling van de details er minder aan hebben dan ze eerst dachten. Dat komt doordat het plafond wordt verdeeld over alle maanden van het jaar.’
Wie merken de gevolgen van de aanpassing nu het meest?
‘Het was al zo dat de mensen die met hun energieverbruik uitkwamen boven de plafonds van 1200 kuub gas en 2900 kWh stroom in 2023 het meest geraakt zullen worden door de hoge energieprijzen. Het plafond bood enige bescherming, maar die valt nu deels weg door de manier van verrekenen met de maandplafonds.’
‘Daar komt bij dat de vermindering energiebelasting wordt verlaagd en dat de btw op energie weer naar het oude niveau gaat van 21 procent. Het afgelopen half jaar gold een btw-tarief van 9 procent. Het vervelende is dat dit gebeurt in de winterperiode, waarin je het hoogste gebruik hebt. Dat tikt hard aan voor degenen die boven het plafond uitkomen. Blijf je er binnen, dan heb je geen last van de btw-verhoging want de 1,45 euro voor gas en de 40 cent voor stroom staan gewoon vast.’
‘Algemeen geldt overigens dat hoge energieprijzen de mensen buiten de grote steden harder raken omdat die vaker in grotere en oudere huizen wonen. De overheid kijkt echter naar een gemiddeld energieverbruik waarin ook alle steden worden meegenomen. Dat pakt dus voor woningbezitters op het platteland nadelig uit. Zij gaan boven het prijsplafond uitkomen en worden dus extra geraakt.’
Zuinig aan met energie is het devies, maar heb je nog een advies?
‘We zien een enorme variatie in tarieven voor energie boven het energieplafond. Er zijn aanbieders die meer dan 3 euro per kuub gas rekenen en 90 cent voor een kilowattuur, maar er zijn ook energieaanbieders die daar 20 procent onder zitten. Kijk daar goed naar wanneer je verwacht boven het energieplafond uit te komen en stap eventueel over.’